Jak nauczyć się grać na keyboardzie?

Co to jest keyboard?

Keyboard jest to elektroniczny instrument klawiszowy posiadający identyczny układ klawiszy jak pianino lub fortepian. Ten charakterystyczny wygląd klawiatury, w którym klawisze czarne są pogrupowane, na przemian, po dwie i po trzy sztuki, jest wszechobecny we wszystkich instrumentach klawiszowych. Daje to możliwość przechodzenia z jednego instrumentu na drugi i ułatwia naukę gry na keyboardzie, w sytuacji gdy mamy opanowane podstawy gry na pianinie.

Od czego rozpocząć naukę gry na keyboardzie?

Jeśli nie posiadamy jeszcze żadnych umiejętności, to najlepszym sposobem rozpoczęcia nauki jest poznanie nazw literowych białych klawiszy, umiejscowionych w stosunku do klawiszy czarnych. I tak:

• biały klawisz leżący na lewo od dwóch czarnych klawiszy nosi nazwę „C”.
• biały klawisz leżący między dwoma czarnymi klawiszami nosi nazwę „D”.
• biały klawisz leżący na prawo od dwóch czarnych klawiszy nosi nazwę „E”.
• biały klawisz leżący na lewo od trzech czarnych klawiszy nosi nazwę „F”.
• biały klawisz leżący między lewym i środkowym z trzech czarnych klawiszy nosi nazwę „G”.

Klawisze: C, D, E, F, G, są zatem pięcioma kolejnymi białymi klawiszami.

Następnie należy ustawić prawą dłoń, tak że każdy palec spoczywa na odpowiednim klawiszu:

• 1 palec na klawiszu C.
• 2 palec na klawiszu D.
• 3 palec na klawiszu E.
• 4 palec na klawiszu F
• 5 palec na klawiszu G.

Naciskamy po kolei wszystkie klawisze, a również w odpowiedniej kolejności, umożliwiającej wykonanie pierwszych, ciekawych melodii.

Wykonywanie pierwszej melodii w ramach nauki gry na keyboardzie.

Oto kolejności klawiszy dla przykładowej melodii pt. „Lightly Row”:

GEE    FDD  CDEF  GGG

GEE    FDD  CEGG  E

DDDD DEF  EEEE   EFG

GEE    FDD  CEGG  C

Istnieje  wiele ciekawych, znanych i popularnych melodii, opartych tylko na pięciu dźwiękach: C, D, E, F, G.

Ja wykorzystuję najciekawsze z tych melodii do nauki palcowania w obrębie pięciu klawiszy, a również do poznawania podstawowych wartości rytmicznych (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta) i znaczenia metrum 4/4 oraz 3/4.

Podstawowe wiadomości teoretyczne przydatne w trakcie nauki gry na keyboardzie.

Nuta jest to znak graficzny określający wysokość dźwięku i czas jego trwania.

Wysokość dźwięku zależy od miejsca położenia nuty na pięciolinii w odpowiednim kluczu. Czym nuta leży wyżej, tym dźwięk jest wyższy i analogicznie na odwrót.

Czas trwania dźwięku zależy od wartości rytmicznej nuty. Podstawowe wartość nut, to: cała nuta, półnuta i ćwierćnuta. Z pewnością wiecie jak one wyglądają. Cała nuta ma niezamazaną główkę i brak laseczki. Półnuta ma niezamazaną główkę i laseczkę z odpowiedniej strony. Ćwierćnuta ma zamazaną główkę i laseczkę po odpowiedniej stronie.

Cała nuta jest najdłuższa i zajmuje cztery części taktu w metrum 4/4.

Półnuta jest o połowę krótsza od całej nuty i zajmuje dwie części taktu.

Ćwierćnuta jest najkrótsza z omawianych wartości rytmicznych i cztery ćwierćnuty wypełniają takt w metrum 4/4.

Metrum utworu grupuje wartości rytmiczne i zawiera informacje ile nut i o jakiej wartości występuje w każdym takcie utworu. Najczęściej spotykane metrum 4/4 oznacza, że w każdym pełnym takcie występują cztery ćwierćnuty, lub wartości rytmiczne nut i pauz, równoważne czterem ćwierćnutom.

Nauka gry oburącz na keyboardzie.

W ramach najprostszych melodii, opartych na pięciu dźwiękach: C, D, E, F, G, możemy dołożyć odpowiednie dźwięki w partii lewej ręki. Zazwyczaj są to dźwięki C i G, jako dźwięki podstawowe akordów C-dur i G-dur. Akord C-dur składa się z trzech dźwięków: C, E, G, ale my przy pierwszych wykonaniach oburącz użyjemy tylko jednego, najniższego dźwięku (podstawy akordu), dźwięku C. Analogicznie akord G-dur składa się z dźwięków: G, H, D, my zaś wykorzystujemy na razie (aby było łatwiej) dźwięk podstawowy akordu, czyli G.

Dźwięki C i G przypadają na poszczególne takty utworu. W melodii „Lightly Row” układ dźwięków akompaniamentu przedstawia się następująco:

               │C    │G    │C    │C    │

             │C    │G    │C    │C    │

             │G    │G    │C    │C    │

             │C    │G    │C  G│C    │

W przedostatnim takcie utworu występują dwa dźwięki akompaniamentu: C i G. Dźwięk C pojawia się na samym początku taktu i obowiązuje w jego pierwszej połowie, a dźwięk G pojawia się w połowie taktu (na liczenie „trzy” w metrum 4/4) i wypełnia drugą połowę taktu. We wszystkich pozostałych taktach, dźwięki w partii lewej ręki pojawiają się na początku taktu (na liczenie „raz”) i rozbrzmiewają w trakcie liczenia: „dwa”, „trzy”, „cztery”.

Funkcje elektronicznych instrumentów wykorzystywane w trakcie nauki gry na keyboardzie.

Do głównych funkcji jakimi dysponują typowe instrumenty elektroniczne wiodących firm należą:

– wybór brzmienia instrumentu, nakładanie na siebie różnych brzmień, podział klawiatury pomiędzy dwa różne brzmienia.

– metronom czyli przyrząd wytyczający równy puls w określonym tempie, często z odpowiednimi akcentami metrycznymi,

– automatyczny akompaniament i synchronizacja, czyli gra w czasie rzeczywistym w określonym stylu i brzmieniu, z przejściami perkusyjnymi, ewentualnie z nagranym wstępem i zakończeniem utworu.

– funkcja nagrywania, odtwarzania i kasowania wykonań oraz funkcja rejestracji poszczególnych ścieżek wykonania.

– funkcja lekcji lub nauki w oparciu o wgrane w pamięci instrumentu ćwiczenia i utwory demonstracyjne. 

Korzystanie z powyższych funkcji powinno odbywać się po uprzednim poznaniu podstaw i zdobyciu elementarnych umiejętności w grze na klawiaturze, w brzmieniu pianina, rękoma osobno i oburącz, w odpowiednim metrum dostosowanym do stylu wykonywanej muzyki.

Częstym błędem posiadaczy instrumentów jest szukanie innych ustawień instrumentu, nowych stylów i rytmów w nadziei, że to one umożliwiają profesjonalną grę. Nic bardziej mylnego. Owe funkcje są ciekawymi i przydatnymi dodatkami. Nic jednak nie zastąpi biegłości palców w poruszaniu się po białych i czarnych klawiszach instrumentu, i umiejętności współdziałania rąk w ramach wykonywanej muzyki. 

Zachęcam do odwiedzenia mojej strony internetowej „DOM PEŁEN MUZYKI” i podstrony „Nauka gry na keyboardzie” w celu zapoznania się z ofertą nauki i opisem stosowanych metod nauczania.

Grzegorz Gibki