Kiedy siać fasolę? Uprawa fasoli w ogrodzie
Fasola uprawiana w ogrodzie należy do popularniejszych warzyw, ze względu na wartości odżywcze. Jest bogata w białko o wysokiej wartości biologicznej, fosfor, potas i żelazo. W nasionach fasoli, znajdują się związki, które wpływają, na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, oraz hamują rozwój chorób nowotworowych.
W Polsce uprawiane są 2 gatunki: fasola zwyczajna i fasola wielokwiatowa. W obrębie fasoli wyróżniamy odmiany karłowe o sztywnych łodygach długości 25-40cm oraz odmiany tyczkowe o wiotkiej łodydze do 3m długości. Znana jest też forma pośrednia biczykowata o łodydze 60-120cm, bez zdolności owijania się wokół podpory. W naszym klimacie oba wymienione gatunki fasoli uprawianej w ogrodzie są jednoroczne, natomiast w klimacie ciepłym fasolawielokwiatowa jest rośliną trwałą.
Częścią użytkową fasoli są niedojrzałe strąki (fasola szparagowa) oraz suche, dojrzałe nasiona.
Fasola uprawiana na suche nasiona, zawiera dużą ilość włókna w ściankach strąka – nawet młode strąki są niejadalne.
Jak i kiedy siać fasolę
Fasola na suche nasiona odznacza się długim okresem wegetacji, który wynosi 90 – 140 dni w zależności od odmiany. Termin siewu fasoli uprawianej w ogródku przypada między 1 i 8 maja dla odmian fasoli wielokwiatowej (rośliny są mniej wrażliwe na niską temperaturę). Fasola zwykła, która uprawiana jest najczęściej, powinna być wysiewana między 8 a 15 maja. Zalecana rozstawa rzędów w uprawie odmian karłowych i biczykowatych powinna wynosić 45 – 50 cm, a roślin w rzędzie 25 – 35 cm. Większe odległości stosuje się dla odmian biczykowatych. Nasiona odmian fasoli tyczkowych (Piękny Jaś) wysiewa się systemem pasmowo – rzędowym, w dwóch rzędach odległych co 50- 60cm, a w rzędzie odległość wynosi około 50 cm, między pasmami 120cm. Rośliny można prowadzić na sznurkach podwieszonych do konstrukcji lub na tyczkach (np. bambusowych, leszczynowych, żerdkach). Na 10 m2 wysiewa się około 80g nasion odmian karłowych fasoli, do 85 – 120g odmian biczykowatych. Aby uchronić wschodzące rośliny fasoli uprawianej w ogrodzie przed chłodami i szkodnikami (śmietka kiełkówka i glebowa) dobrze jest przykryć grządki białą włókniną.
Do uprawy fasoli w ogrodzie najlepiej jest kupić nasiona już zaprawione. Wysiewa się je pojedynczo lub po dwa na głębokość 3 – 4cm. Nasiona powinny być równomiernie przykryte i dociśnięte, aby woda dobrze podsiąkała. Po wschodzie należy siewki przerwać i pozostawić po jednej w punkcie.
Odmiany fasoli uprawianej w ogródku
– fasola zwykła: o nasionach białych – Aura, Igołomska, Laponia, Longina, Narew, Raba i Warta, o nasionach czerwonobordowych – Cabernet, Toska, Wawelska i o nasionach czarnych – Nigeria
– fasola wielokwiatowa: karłowa – Eureka, biczykowata – Felicja, Karo, Kontra, Nata, Riposta, tyczna – Piękny Jaś. Nasiona wszystkich odmian fasoli wielokwiatowej są białe.
Jak uprawiać fasolę
Fasola należy do roślin ciepłolubnych. Kiełkuje w temperaturze 10°C, rośliny wschodzą przy 13–25°C. Minimum dla wzrostu fasoli wynosi 10°C, optimum — 23°C. Utrzymująca się przez dłuższy okres temperatura zarówno poniżej 15°C, jak i powyżej 30°C powoduje ograniczenie kwitnienia, opadanie kwiatów, słabe zawiązywane strąków, co prowadzi do zmniejszenia plonu. Temperatura powyżej 30°C w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków może prowadzić do skracania ich długości, zmniejszenia liczby nasion w strąku oraz ich masy, przyspieszenia dojrzewania i skrócenia okresu wegetacji roślin. Fasola wielokwiatowa jest mniej wrażliwa na niską temperaturę niż fasola zwykła. Obydwa gatunki odznaczają się dużą wrażliwością na wiatr – większy plon uzyskuje się uprawiając fasolę w ogródku w miejscach osłoniętych. Wymagania wodne fasoli są umiarkowane, ale wielokwiatowa ma większe niż zwykła. Największe zapotrzebowanie na wodę występuje w fazie pęcznienia i kiełkowania nasion oraz w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków.
Zabiegi pielęgnacyjne w uprawie fasoli uprawianej w ogródku mają na celu rozluźnienie struktury gleby, zniszczenie chwastów i nawiezienie roślin. Spulchnianie gleby należy przeprowadzać ostrożnie, aby nie uszkodzić korzeni bocznych roślin, występujących płyto pod powierzchnią gleby. W okresie wegetacji fasola wymaga 2 -3 – krotnego odchwaszczania.
Dojrzewanie strąków, w zależności od gatunku i odmiany, przypada na przełomie sierpnia i września. Rośliny należy wyciąć lub wyrwać, gdy strąki zaczynają brązowieć, zasychać a liście żółknąć i opadać. Fasolę, należy pozostawić do dosuszenia w suchym przewiewnym miejscu. Piękny Jaś wymaga wielokrotnego zbioru w miarę zasychania strąków. Suche już strąki obrywa się i wyłuskuje nasiona, oddzielając te z plamami. Zdrowe, dobrze wykształcone nasiona należy jeszcze dosuszyć w przewiewnym pomieszczeniu. Nasiona powinno się przechowywać w temperaturze poniżej 10oC.
Jak nawozić fasolę
Największe zapotrzebowanie fasola ma na potas i fosfor, mniejsze na azot. Optymalne zawartości podstawowych składników powinny wynosić: N – około 30, P- 40-60, K- 125-175, Mg- 50-70, Ca- 1000-2000 mg/l gleby.
Fasolę uprawia się zwykle w drugim lub trzecim roku po oborniku.
Jaka gleba dla fasoli
Gleba do uprawy fasoli w ogrodzie niemoże być zbyt lekka, ani zlewna, zaskorupiająca się, o wysokim poziomie wody gruntowej. Fasola wymaga gleby próchnicznej, żyznej, szybko nagrzewającej się, o dobrych stosunkach powietrzno – wodnych. Fasola nie znosi gleb kwaśnych. Optymalne pH gleby wynosi 6,5 – 7.8.
Szkodniki fasoli
– śmietka kiełkówka – mucha, której szkodliwe są larwy żerujące w liścieniach pęczniejących i kiełkujących nasionach bądź niszczące je całkowicie i wówczas rośliny w ogóle nie wschodzą,
– strąkowiec fasolowy – niszczy nasiona fasoli. Szkodliwe są larwy, które wyjadają wnętrze nasion. Początkowo żerują w warunkach polowych, ale ich rozwój kończy się w pomieszczeniach po zbiorze nasion.
Bibliografia
- Działkowiec 5/2008, 9/2010
- www.warzywa.pl/aktualnosci/fasola-na-suche-nasiona
- www.ho.haslo.pl
- www.agrecol.pl/dra_problem/strakowiec-fasolowy
