Fuksje – uprawa i odmiany, które musisz znać

Rodzaj Fuksja (Fuchsia) liczy ponad 110 gatunków, odmian jest około 15 000 i co roku pojawiają się nowe. Jest to roślina, która ostatnimi czasy przeżywa swój renesans. Stare odmiany fuksji miały kwiaty w kolorze amarantowym, takim samym jak na proporczykach polskich ułanów, stąd nasze babcie, prababcie nazywały te kwiaty ułankami. Inna nazwa tych roślin to baletnice, tańczący kwiatek – ich delikatne płatki wyglądem przypominają sukienki baletnic. Są to rośliny wieloletnie, jednak zbyt wrażliwe, aby przetrać zimę. Trzeba je zimować w pomieszczeniach. Pozostawione zbyt długo jesienią giną po pierwszych przymrozkach.

Kwiaty fuksji zachwycają różnorodnością form – mogą przypominać drobne dzwoneczki,   zwisające kolczyki czy tańczące baletnice. W zależności od gatunku i odmiany kwiaty są różnej wielkości: o bardzo dużych płatkach korony lub bardzo małych. Kwiaty fuksji mogą być pojedyncze (4 płatki korony), półpełne (5 – 7 płatków), pełne (8 i więcej płatków). Barwy kwiatów obejmują różne kombinacje i zestawienia odcieni różu, czerwieni, fioletu, pomarańczu i bieli.  U fuksji również ozdobne mogą być liście. U niektórych gatunków są one od spodu czerwone, całe żółtozielone (pstre). Kwitnienie przypada od kwietnia do października. 

O zastosowaniu fuksji decyduje jej forma wzrostu:

– odmiany niskie (nie przekraczające 20 cm wzrostu), o pokroju krzaczastym mają zastosowanie w uprawie ogrodowejna rabatach lub do różnych pojemników. Są to rośliny o wzniesionych, silnie rozgałęzionych pędach i zwartym wzroście. Kwiaty są zwykle liczne, drobne i pojedyncze.  Rośliny mogą rosnąć dość gęsto. Nie tolerują pełnego nasłonecznienia.  Należą tutaj odmiany z grupy Shadow Dancer®: ‘Gen’, ‘Improvet Rosselia’, ‘Marica’, ‘Peggy’, ‘Tilly’

– odmiany fuksji drzewiastej o silnych, pionowo rosnących pędach nadają się do prowadzenia w formie krzaczastej lub drzewkowatej o 1,5 m pniu. Można je wysadzać bezpośrednio do gruntu lub do dużych donic. W formie  piennej można prowadzić odmianę ‘Beacon’ o kwiatach pojedynczych, średniej wielkości.  Do gruntu nadają się do wysadzenia w miejscach nasłonecznionych odmiany mieszańców  F. x tryphylla. Rośliny mają kwiaty wąskie, rurkowate, zebrane w duże grona na szczytach pędów. Nasłonecznie nie wpływa na wzrost i obfitość kwitnienia tych odmian.   

– odmiany fuksji zwisającej o wiotkich pędach – mają zastosowanie do doniczek wiszących, skrzynek balkonowych. Wyróżnić tu można odmiany o dużych, pełnych kwiatach osiągające średnicę 8 – 10 cm

 – ‘Bella Rosella’ – wielkokwiatowa odmiana fuksji o silnym wzroście, kwitnie bardzo obficie, działki kielicha białe z odcieniem różu, płatki korony mocno zmieniają kolor od różu po fiolet w zależności od wieku kwiatów 

– ‘Deep Purple” – roślina o bardzo obfitym kwitnieniu i dużych kwiatach o kontrastowej kombinacji kolorów kwiatów – ciemnofioletowego z  białym (kolor korony – niebieski, fioletowy, kolor kielicha biały), wzrost wiszący, kaskadowy

Polecane odmiany fuksji zwisających o mniejszych kwiatach: 

– ‘Blue Angel’ – wczesna, pełnokwiatowa odmiana kwiaty fioletowo – niebieskie

 – ‘Leonhat von Fuchs’ – kwiaty koloru pomarańczowego, osiągają długość 18 cm. Ma pędy długości do 60 cm. Jest wrażliwa i wymagająca

– ‘Pink Marshmallow’ – kwiaty pełne, działki kielicha o delikatnym odcieniu różu, płatki korony białe z różowym nalotem, pokrój bardzo zwarty

– Red Spider’ – bardzo silnie zwisająca odmiana fuksji. Kwiaty czerwone, pojedyncze, pająkowate

– New Fascinatin’ – pokrój zwisający i równomiernie rozgałęziony. Pędy są elastyczne i niewrażliwe na wiatr. Rurka kwiatowa i kielich są jasnoczerwone, korona białoróżowa z wyraźnym czerwonym żyłkowaniem. Średnica kwiatu ok. 5 cm.

Warunki uprawy fuksji

Fuksja najlepiej rośnie na podłożu próchnicznym, torfowym o odczynie 6 – 6,5, na półcienistym lub cienistym stanowisku, osłoniętym od wiatru. Przy znacznym braku światła słabo kwitnie. Odmiany wielkokwiatowe najlepiej uprawiać w miejscu zadaszonym – grad i ulewne deszcze mogą zniszczyć kwiaty. 

Pielęgnacja fuksji

Podłoże

Odpowiednią ziemią do uprawy fuksji jest ziemia do kwiatów balkonowych wzbogacona kompostem. Pojemniki powinny mieć w dnie otwór, w celu odprowadzania nadmiaru wody i 10 – centymetrową warstwę drenażu. Do tego najlepiej nadaje się keramzyt, drobne skorupy z doniczek ceramicznych, potłuczona cegła, grys kamienny, gruby żwir.

Nawożenie fuksji

Podłoże przed napełnieniem doniczek dobrze jest wymieszać z nawozem o przedłużonym działaniu, przeznaczonym do roślin balkonowych. Polecanymi nawozami są Osmocote lub Planton C. Są to nawozy granulowane, których formuła pozwala na uwolnienie, w zależności od temperatury i wilgotności podłoża, niezbędnych składników pokarmowych: azotu, fosforu, potasu, magnezu, siarki oraz mikroelementów. Składniki uwalniają się stopniowo przez okres od 3 – 6 miesięcy, co wyklucza ryzyko przenawożenia.  Odpowiednia ilość składników pokarmowych gwarantuje prawidłowy wzrost roślin oraz obfite kwitnienie. Jeżeli nie zostaną zastosowane nawozy długodziałające, fuksję  należy dokarmiać od kwietnia do połowy sierpnia, co tydzień odżywkami płynnymi  do gatunków kwitnących np. Substral. 

Nigdy nie należy nawozić roślin na suchą glebę i w czasie upałów. 

Podlewanie fuksji

Fuksję należy podlewać regularnie (rano lub wieczorem), szczególnie intensywnie w czasie upałów – bryła korzeniowa powinna być zawsze wilgotna. Nie wolno zalać korzeni (mogą zgnić).

Temperatura

Gdy miną przymrozki fuksję można wynieść na zewnątrz. Rośliny należy zahartować. Polega to na stopniowym przyzwyczajaniu rośliny do nowych warunków. Początkowo wynosi się roślinę tylko na 1 – 2 godziny, ustawiając w lekkim cieniu i osłaniając od wiatru. Stopniowo czas hartowania się wydłuża, a osłonkę zdejmuje.  

Po wyniesieniu na dwór należy fuksję chronić przed przymrozkami. Najlepiej rosną w umiarkowanej temperaturze. Letnie upały hamują kwitnienie, jesienne chłody im nie szkodzą, jeśli temperatura nie spadnie poniżej zera.

Rozmnażanie fuksji

Fuksję rozmnaża się przeważnie wegetatywnie, z zielnych sadzonek pędowych.  Sadzonki sporządza  się w zależności od terminu kwitnienia. Ukorzeniają się one łatwo w ciągu całego roku, ale chcąc uzyskać rośliny kwitnące w maju, należy  je sporządzić w październiku i listopadzie. W styczniu ukorzenia się rośliny, które mają zakwitnąć latem. Sadzonki sporządza się ze ściętych ulistnionych pędów wierzchołkowych. Na takim kawałku pędu powinno być 3 – 5 liści. Pęd należy przyciąć ostrym nożem tuż pod zgrubieniem, z którego wyrasta najniższy liść (w pobliżu pąka znajdującego się przy liściu gromadzi się więcej regulatorów wzrostu i dlatego szybciej tworzą się korzenie u nasady tak przyciętego pędu). 

Tworzenie korzeni można przyspieszyć specjalnymi preparatami zwanymi ukorzeniaczami – substancjami zawierającymi hormony wzrostu. Mają one formę proszku, w którym zanurza się dolne końce sadzonek. Dla sadzonek zielnych polecany jest Ukorzeniacz B aqua. 

Pędy fuksji należy wetknąć do podłoża i przykryć przezroczystym naczyniem. Ustawić w ciepłym, widnym, ale nie nasłonecznionym miejscu. Należy pilnować, by podłoże było umiarkowanie wilgotne. W początkowym okresie sadzonki należy spryskiwać wodą. Sadzonki powinny się ukorzenić po 3 – 4 tygodniach. Należy je wtedy przesadzić do żyznej ziemi do kwiatów. Sadzonki powinny być krępe, ciemnozielone. Sadzonek nie powinno się  pobierać z roślin kwitnących – gorzej się ukorzeniają i jest ich mało.

Cięcie fuksji 

W celu otrzymania gęstego, zwartego pokroju oraz zapobieganiu opadaniu liści w niższych partiach fuksję należy przyciąć. Roślinę zaczynamy formować od marca, od momentu pojawienia się pierwszych młodych liści. Roślinę przenosimy z miejsca jej zimowania w miejsce jasne i ciepłe. Cięcie  zaczyna od skrócenia  pędów głównych o jedną trzecią do połowy długości. Pędy boczne ścina się nad pierwszą lub drugą parą zawiązków liściowych licząc od dołu . 

Fuksję w formie drzewka wysokopiennego formuje się skracając wszystkie pędy tworzące koronę pozostawiając pędy z dwoma lub trzema parami liści. U fuksji drzewiastych usuwamy odrosty korzeniowe.

Inne zabiegi pielęgnacyjne fuksji

W czasie kwitnienia należy raz w tygodniu fuksję czyścić, to znaczy usuwać wszystkie przekwitłe kwiaty, suche liście i przede wszystkim zawiązki owoców.

Należy również zwracać uwagę na zdrowotność roślin, oglądać roślinę, opadłe liście pod kątem obecności na nich chorób i szkodników. 

Do chorób  i szkodników roślin należą

– werticilioza – choroba grzybowa, objawiają się stopniowym więdnięciem roślin. Atakowane są tkanki przewodzące. Porażone rośliny należy usuwać i niszczyć. Pozostałe oraz powierzchnię opryskiwać opryskać Topsinem M 500 S.C. Zabieg należy powtarzać co 2 – 3 dni w odstępach 10 dniowych,

 – zgorzel zgnilakowa – choroba grzybowa – pędy brązowieją, choroba przesuwa się ku wierzchołkowi. Chorobie można zapobiec stosując odkażone podłoże, 

–   mszyce – opryski Mospilan 20SP

 – wciornastki – atakuje młode pędy fuksji, powodując ich obumieranie. Zwalczanie – opryski np. Biospin 120 S.C.

 – mączlik szklarniowy  (biała muszka) – na liściach pojawiają się liczne drobne, żółte plamki. Z czasem całe liście żółkną, usychają i opadają. Liście porażonych roślin można przemyć wodą z szarym mydłem. Mączliki odstraszają zapach nagietka, aksamitek, rumianków. Ze środków ochrony roślin  np. Mospilan 20 SP.

Zimowanie fuksji

Za wyjątkiem Fuchsia magellanica, pochodzącej z chłodniejszych okolic – góry Magellana na południu Chile i Falklandy, żaden inny gatunek nie może zimować w naszym klimacie w gruncie. 

Przygotowując rośliny, nieodporne na niskie temperatury, do zimowania należy wcześniej wprowadzić nawożenie preparatami o zwiększonej zawartości fosforu i wapnia oraz zmniejszyć od września podlewanie.  Fuksję w pojemnikach przenosimy do domu dopiero, gdy nadejdą przymrozki. Można je wtedy ustawić przy oknie, aby jeszcze trochę pokwitły. Rośliny rosnące na rabatach należy odpowiednio wcześniej przesadzić z dużą bryłą korzeniową do pojemników, w których przezimują. Na zimę należy je przenieść do chłodnego, widnego pomieszczenia, w którym można utrzymywać temperaturę 5 – 10⁰C (wyższa może pobudzić roślinę do przedwczesnego wypuszczania pędów).Wilgotność powietrza ok. 70%.  Zbyt długie gałązki należy przyciąć o 1/3 długości. Podłoże podlewa się tak, aby nie wyschło –  rzadko i oszczędnie (raz na tydzień, albo 2 tygodnie).

Odmiany określane, jako „zimoodporne” w naszym klimacie przemarzają w części nadziemnej, a na wiosnę odbijają na nowo z bryły korzeniowej. Mogą one być uprawiane jako byliny, czyli fuksje zimujące w gruncie. Należy dobrze zabezpieczyć ich korzenie na zimę np. ściółką, lub torfem. Na wiosnę należy usunąć kopczyk i przyciąć stare pędy, pozostawiając po jednym lub dwa pąki.

Do grupy fuksji mrozoodpornych należą min. odmiany fuksji magellańskiej

– 'Riccartonii’ – roślina osiąga 100 – 150 cm, ma kulisty pokrój z ciekawie przewieszającymi się pędami. Liście są eliptyczne, ciemnozielone z naturalnie lekkim filetowym połyskiem. Kwitnie od lipca całe lato. W pełni kwitnienia roślina obsypana jest ciemnoczerwonymi kwiatami. 

– 'Hawkshead’ – charakteryzuje się podwyższoną mrozoodpornością. Dorasta do 120 cm wysokości, rośnie szybko, ma zwarty pokrój. Kwitnie przez całe lato, tworzy liczne kwiaty o barwie białej, czasem z zielonkawym lub jasnoróżowym przebarwieniem. Kwiaty są wąskie, długie, zwisające z wystającymi pręcikami. Ozdobne są również liście – wydłużone, ciemnozielone z lekkim brązowym połyskiem. Jesienią na roślinie tworzą się purpurowe owoce.

– 'Genii’ – roślina p silnym wzroście,  ciemnych, pojedynczych czerwono – purpurowych kwiatach, które tworzą piękny kontrast z jasno zielonymi – lekko żółtymi  liśćmi i czerwonymi łodygami. Roślina kwitnie od wczesnego lata do pierwszych przymrozków.

Bibliografia 

1. Hasło Ogrodnicze – 7/2013
2. Kwietnik – 4/160 – kwiecień 2008
3. https://twojogrodek.pl/Fuksja-uprawa-na-balkonie-i-w-ogrodzie
4. https://hendriksyoungplants.com/pl/products/trailing-fuchsia#products
5. https://muratordom.pl/ogrod/
6. https://budujesz.info/artykul/maczlik-szklarniowy-rozpoznanie-szkodliwosc-i-zwalczanie,1280.htm
7. Mój piękny ogród – 1/2012
8. www.mojpieknyogrod.pl/ogrod/ulanki-baletnice-fuksje
9. Wymarzony ogród – 2/2011

.